پروتز دندان در کلینیک دندانپزشکی کاخ مشهد
چرا دندان های از دست رفته باید جایگزین شوند؟
بد نیست که بدانید محل قرار گرفتن دندان ها را فشار های وارده از طرف لب، زبان و گونه تعیین می کنند. به عبارت دیگر دندان ها در محلی قرار گرفته اند که برآیند نیرو های وارده به آن ها صفر است. از نظر سطوح قدامی – خلفی و جونده نیز وجود دندان های دیگر دندان را محدود می سازد. یک دندان تا هنگامی به رویش و حرکت فعال خود ادامه می دهد تا به دندان مقابل برسد. ضمنا دندان های خلفی تر تمایل به حرکت به سمت جلو دارند.
حال تجسم کنید که اگر یک دندان مثلا اولین آسیای بزرگ فک پایین از دست برود چه اتفاقاتی ممکن است بیفتد؟ با از دست رفتن این دندان، مقداری از فضای حاصل از کشیده شدن آن با حرکت دندان های مجاور (نه به طور کامل) اشغال می گردد. نتیجتا فاصله ای بین دندان های مجاور با دندان کناری شان ایجاد می گردد که علاوه بر گیر غذایی و احتمال بروز پوسیدگی، باعث آزردگی و بیماری لثه نیز می شود. ضمنا حرکت دندان های مجاور به صورت کامل و بدنه ای نبوده و با خم شدن و انحراف محوری آن ها همراه است.
ماحصل این خم شدن و ضرر حاصله، ایجاد بیماری لثه با بوجود آمدن پاکت لثه ای (عمیق شدن شیار لثه‌ای) در ناحیه زیر خم شدگی است. همچنین در صورت خم شدن، موقع جویدن غذا، نیرو در امتداد محور طولی دندان به آن وارد نشده و نیروی وارده مخرب خواهد شد. با کشیدن یک دندان تغییرات احتمالی فقط منحصر به فک مربوطه نبوده و نظم و آرایش دندان های فک مقابل را نیز برهم می زند.
اگر دندانی از دست برود و جایگزین نگردد این قسمت از استخوان تحلیل رفته و اگر در آینده نیازی به استفاده از دندان های مصنوعی به صورت دست دندان باشد، به علت تحلیل شدید استخوان، گیر آن کم شده، بیمار را اذیت نموده و یا غیر قابل استفاده می شود.
در حالت طبیعی و سلامت، عمل جویدن غذا متناوبا با استفاده از دندان های هر دو طرف فک صورت می گیرد. در صورت از دست دادن دندان یا دندان هایی در یک طرف دهان، یا بیمار از آن طرف فک کمتر استفاده نموده و یا اصلا استفاده نمی کند.
اگر از یک طرف فک استفاده نشود دندان ها تمیز نشده و جرم می بندند و علاوه بر این که مستعد به پوسیدگی می شوند، ناراحتی لثه هم افزوده می گردد؛ زیرا که غذا خوردن در تمیز شدن دندان ها و حفظ سلامتی لثه مؤثر است.
با عادت یک طرفه غذا خوردن تغییراتی به صورت سایش در سطح جونده ایجاد می گردد که در صورت شدت، ممکن است ایجاد ناقرینگی در سطح جونده نموده و در شکل و قیافه شخص نیز تاثیر بگذارد.
پروتز دندان ثابت
پروتز ثابت دندان همان چیزی است که در بین عموم جامعه با عنوان روکش دندان مرسوم است. پروتز ثابت خود بر دو نوع است :
1_روکش تک واحدی دندان (single dental crown)
معمولا دندان زمانی نیاز به روکش دارد که به علتی ساختار دندان ضعیف شده و نیاز به حفاظت و حمایت با روکش دارد و یا بعضا دلایل زیبایی لزوم وجود روکش را منجر می شود. گاهی به دلیل نقص عملکرد دندان ( مشکلات فانکشنال )، روکش به کمک سیستم جویدن و مضغ فرد می آید.
2_بریج دندان (dental bridges)
یکی دیگر از انواع پروتز، بریج های دندانی هستند. آنچه که بیشتر با عنوان پروتز ثابت دندان در بین جامعه مرسوم است همین نوع پروتز دندان است.
این نوع پروتز، در واقع زمانی مورد استفاده قرار میگیرد که فرد یک یا تعداد بیشتری از دندان های خود را از دست داده و در عین حال هنوز حداقل یک دندان در جلو و یک دندان در عقب دندان از دست رفته وجود دارد. به این ترتیب با تراش دو دندان مجاور ناحیه خالی از دندان، یک پل (bridge ) بین دندانهای پایه زده می شود تا ناحیه خالی از دندان پر شده و دوباره توانایی جویدن و زیبایی به فرد باز گردد.
پروتز دندانی متحرک
گاهی به دلایل متعدد نمیتوان از پروتزهای دندانی ثابت برای جایگزینی دندان های از دست رفته استفاده کرد. در این صورت پروتزهای متحرک به کمک افراد بی دندان یا با تعدادی دندان از دست رفته و دندانپزشکان می آید. پروتز متحرک همان طور که از نام آن بر می آید به راحتی داخل دهان گذاشته و یا برداشته می شود.
پروتزهای دندانی متحرک بر سه نوع اند:
1_پروتز دندانی پارسیل (partial prosthesis)
آن چیزی که در بین عموم جامعه با عنوان « دندان تکه ای » موسوم است همین نوع از انواع پروتز هستند. پروتز پارسیل خود انواع گوناگونی دارد: برای مثال پروتز های پارسیل تمام آکریل (فلیپر)، معمولا به عنوان یک درمان موقتی در بسیاری از موارد مورد استفاده قرار می گیرند.
نوع دیگر پروتز های پارسیل پروتز های کرم کبالت است که از قدیم الایام به عنوان درمان بی دندانی ها با انتهای آزاد (کسانی که دندانهای خلفی _دندان های عقبی _خود را از دست داده اند و دندانی جهت پایه برای پروتز ثابت ندارند) یا کسانی که به هر دلیل نمی خواهند از پروتز ثابت دندان استفاده کنند، مورد استفاده قرار می گرفته است.
این انواع پروتز شامل ترکیب آکریل (بخش صورتی دست دندان « لثه پروتز ») و آلیاژ فلزی هستند که بخش عمده آن را کرم و کبالت شامل می شود. معمولا به علت فلزی بودن گیره ها ظاهری نا خوشایند دارند. به همین علت امروزه انواع دیگری از پروتز پارسیل طراحی شده که بخش فلزی آن نیز به رنگ دندان می باشد و به آن ها پروتز پارسیل felexite گفته می شود.
2_پروتز کامل دندان یا دست دندان (denture)
حتما دست دندان های پدر بزرگ ها و مادر بزرگ ها را دیده اید. این نوع از پروتز دندان متحرک برای افرادی مورد استفاده قرار می گیرد که تمام دندان های خود را از دست داده اند . هر چند امروزه با پیدایش ایمپلنت های دندانی، استفاده از این انواع پروتز متحرک کمتر شده، اما هنوز به عنوان کم هزینه ترین درمان بی دندانی مورد استفاده قرار میگیرد.
پروتز کامل نیز دارای دو نوع معمولی و لثه نرم است .
نکته مهم این که پروتز کامل دندان از دو بخش تشکیل می شود؛ یکی دندان ها که سفید هستند و دیگری بخش صورتی پروتز که در بین بیماران با عنوان «لثه پروتز» موسوم است.
این بخش لثه پروتز باید مستحکم باشد که بتواند کارآیی لازم را داشته باشد.
3_اوردنچر (over denture)
اوردنچر نیز نوعی درمان پروتز دندانی متحرک است که در واقع دست دندان کاملی بوده که روی دو پایه دندانی یا چند پایه ایمپلنت می نشیند. به نسبت پروتز کامل دندان راحت تر است اما به هر حال متحرک است و راحتی آن از پروتز ثابت دندان کمتر است.
برگرفته از thejpd
