کشیدن دندان آخرین روش درمانی برای رفع مشکلات مختلف دهان و دندان محسوب می شود. دندانپزشکان و متخصصین ارتودنسی و ترمیم دندان همواره تلاش می کنند دندان طبیعی بیمار را نگهدارند. تمام روش های درمانی بر پایه نکشیدن دندان و حفظ دندان های طبیعی بیمار بنیان نهاده شده است.
زمان مناسب کشیدن دندان
در گذشته کشیدن دندان راه حل اولیه درمان عفونت دندان و درد دندان محسوب می شد. اما با پیشرفت بهداشت، علم و فرهنگ عموم این روش درمانی جای خود را به روش های پیشرفته ترمیم و نگهداری دندان سپرد. بر اساس کتاب های مرجع دندانپزشکی مواردی که منجر به کشیدن دندان می شود به شرح زیر است:
دندان دچار پوسیدگی حاد
مواردی که پوسیدگی به حدی است که دیگر دندان قابل ترمیم نیست و حتی ریشه دندان نیز از دست رفته است. در این مواقع متخصص و دندانپزشک تشخیص می دهد که دندان باید کشیده شود و تهدیدی برای دندان های مجاور محسوب می شود.
شکستگی دندان همراه با آسیب به فک
در مواقعی که استخوان فک همزمان با شکستن دندان نیز آسیب دیده است و امکان بازگرداندن دندان کنده شده وجود ندارد. پیشنهاد دندانپزشک کشیدن دندان شکسته برای جلوگیری از بروز عفونت دندان می باشد.
نکروز پالپ دندانی
دندان هایی که بر اثر عفونت بافت عصبی یا پولپیت غیر قابل برگشت شده اند یا بافت عصبی مرده یا همان پالپ نکروز شده دارند، و امکان انجام عصب کشی و درمان ریشه برای آن ها امکان پذیر نیست. این دسته از دندان ها کشیده می شوند.
بیماری های مزمن لثه
در مناطقی که از لحاظ بهداشتی در وضعیت ضعیفی به سر می برند معمولا بیماری های لثه شایع است. این دسته از افراد به حدی دچار آسیب های لثه می شوند که دیگر نمی توان دندان را ترمیم کرد و دندانپزشک ناچار به کشیدن دندان است.
ارتودنسی
بیمارانی که فک کوچک و دندان های بزرگی دارند معمولا دچار عارضه شلوغی و بی نظمی دندان ها می شوند. برخی بیماران نیز دارای دندان اضافه می باشند. متخصص ارتودنسی برای این گروه از بیماران کشیدن دندان را توصیه می کند.
دندان نهفته
دندان هایی که به طور کامل رشد نکرده اند و از فک خارج نشده اند. در صورتی که امکان نمایان کردن آن ها وجود نداشته باشد و یا لزومی برای نمایان کردن آن ها نباشد به تشخیص متخصص ارتودنسی کشیده می شوند. مثل دندان عقل نهفته.
مراقبت های بعد از کشیدن و جراحی دندان
تکه گاز گذاشته شده بر محل دندان کشیده شده را به مدت حداقل نیم ساعت با فشار ملایم فک در دهان نگهدارید.
از مک زدن و خالی نمودن مکرر آب دهان خودداری کنید.
از خوردن اغذیه سفت و نوشیدنی های داغ در روز اول اجتناب نمائید.
از کشیدن سیگار و پیپ و استفاده از نی برای نوشیدن مایعات تا چند روز خودداری نمائید.
شب اول آن ناحیه مسواک نشود.
از روز دوم با آب و نمک رقیق ولرم و یا محلول شستشوی نمکی روزانه چند بار دهان را به آرامی و بدون پمپاژ نمودن شستشو دهید.
خروج و نشست مقداری خونابه از محل دندان کشیده شده به مدت 1 الی 2 روز طبیعی بوده و نیازی به ویزیت دندانپزشکی ندارد.
در صورت عارض شدن خونریزی در منزل، یک تکه گاز استریل مرطوب شده را بر روی محل دندان کشیده شده گذاشته و با فشار ملایم دهان را ببندید و ضمناً از بیرون دهان، کمپرس سرد (کیسه یخ) استفاده کنید.
در صورتی که خونریزی شدید و غیر قابل کنترل باشد به کلینیک مراجعه نموده و از گذاشتن دارو ها و مواد محتلف بر موضع اجتناب نمائید.
در صورت عارض شدن درد از استامینوفن استفاده نمائید و از مصرف دارو های مسکن ضد التهابی مثل آسپرین و پروفن به علت اینکه خاصیت ضد انعقادی دارند، خودداری نمائید.
در صورت بروز تورم و عفونت، آن را جدی بگیرید.
توجه داشته باشید به علت طولانی بودن زمان بی حسی ( معمولا 4-3 ساعت) و بی حس بودن بافت های نرم اطراف دندان، لب، گونه یا زبان گاز گرفته نشود.
گاهی اوقات به علت درآمدن لخته خون از حفره دندان کشیده شده، عارضه ای بوجود می آید که اصطلاحا درای ساکت (حفره خشک) نامیده می شود. این عارضه درد نسبتا شدیدی داشته و بعد از 3-2 روز بوجود می آید. در صورت بروز آن به کلینیک مراجعه نمائید.
دهان تا چند روز بعد از کشیدن دندان بد طعم بوده و بوی نامطبوعی دارد که طبیعی بوده و نشانه وجود عفونت نمی باشد.
استفاده از کمپرس سرد و گرم بعد از کشیدن دندان
برای تسریع بهبودی بعد از کشیدن دندان استفاده از انواع کمپرس سرد و گرم کمک زیادی می کند. روش کار به این شکل است که یک روز اول بعد از کشیدن و جراحی دندان از کمپرس سرد استفاده می کنید. روز دوم نیازی به استفاده از کمپرس نیست. روز سوم به بعد می توانید از کمپرس گرم برای کاهش درد و التهاب بهره ببرید.
برای تهیه کمپرس سرد می توانید یخ خرد شده را در یک کیسه پلاستیکی بریزید و آن را در یک پارچه تمیز و خشک بپیچید. تماس مستقیم یخ با پوست ممکن است به پوست آسیب بزند. هر 20 دقیقه این کمپرس را بر روی ناحیه جراحی شده قرار دهید. 20 دقیقه دیگر به آن استراحت دهید و دوباره این عمل را تکرار کنید.
کمپرس گرم و حتی دهانشویه گرم برای بهبودی تورم و تسکین ناحیه جراحی کاربردی است. کمپرس گرم را می توانید با کیسه آب گرم و یا یک بطری درست کنید. کمپرس گرم نیز هر 20 دقیقه بر روی صورت گذاشته می شود. مراقب باشید که پوست صورت را نسوزانید.
کشیدن دندان عقل
دندان های عقل یکی از دندان های رایجی است که بسیاری از متخصصان دندان توصیه به کشیدن آن ها می کنند. بسیاری از دندانپزشکان توصیه به کشیدن دندان عقل (مولر سوم) قبل ازاین که آن ها به طور کامل توسعه یافته باشند می کنند. این دندان ها معمولا در سال های نوجوانی رشد می کنند و بهترین زمان برای معالحه دندان عقل در 18 سالگی می باشد زیرا جوانه ریشه کامل نشده و دندان راحت تر درمان می شود. یکی از مشکلات رایج دندان عقل این است که می تواند به صورت نهفته بدون اینکه جایگاهی برای رشد در دهان داشته باشد رشد کند و باعث ایجاد مشکلاتی مثل عفونت دندان، پوسیدگی دندان های مجاور، تداخل نیش ها و بیماری های لثه شوند.
روش کشیدن دندان
پیش از اجرای روش کشیدن دندان باید محل درمان بی حس شود. این عمل با استفاده از دارو های آرام بخش یا تزریق وریدی انجام می شود. اگر دندان نهفته باشد، پیش از کشیدن باید به چند تکه تقسیم شود.
روش کشیدن دندان به دو دسته تقسیم می شود:
ساده
روش ساده شامل کشیدن دندانی می شود که در دهان قابل مشاهده است. این روش برای دندانی انجام می شود که به شدت پوسیده است یا برای استفاده از بریس ارتودنسی باید کشیده شود. دندانپزشک عمومی می تواند این کار را انجام دهد.
جراحی
روش جراحی توسط جراح دهان برای کشیدن دندانی انجام می شود که در دهان قابل مشاهده نیست. دندان به دلیل نهفتگی یا شکستن در دهان قابل مشاهده نیست. افرادی که دارای شرایط خاص هستند ممکن است برای انجام این روش بی هوشی عمومی دریافت کنند. پس از کشیدن دندان نیز برای بیمار داروی مسکن تجویز می شود.
عوارض کشیدن دندان
ممکن است چندین عارضه در پی کشیدن دندان بروز کند، این عوارض ممکن است شامل:
1. آسیب تصادفی به دندان های مجاور.
2. مشکلات تراز بندی مرتبط با جویدن و عملکرد مفصل فک. دندان های منحرف ممکن است درد ایجاد کنند یا ترک خوردگی یا دندان قروچه ایجاد کنند. علاوه بر این دندان های منحرف می توانند غذا ها را به دام بندازند و تمیز کردن دندان ها را سخت تر کنند و موجب افزایش خطر ابتلا به پوسیدگی دندان و بیماری های لثه شوند.
3. استخراج ناقص، که در آن ریشه دندان در فک باقی مانده است. دندانپزشک شما معمولا برای جلوگیری از عفونت، ریشه دندان را نیز حذف می کند ولی در بعضی موارد این کار در نوک ریشه های کوچکتر کمتر مخاطره آمیز است.
4. ممکن است در هنگام کشیدن دندان فک شکسته شود (که اغلب در افراد مسن مبتلا به پوکی استخوان فک رخ می دهد).
5. اگر دندان های بالا کشیده شود ممکن است یک سوراخ به یکی از سینوس های شما ایجاد شود. به طور معمول به سرعت خودش التیام می یابد ولی اگر التیام نیافت ممکن است نیاز داشته باشید تا با دندانپزشک خود ملاقات کنید.
6. عفونت. در حالی که نادر است گاهی اوقات رخ می دهد. در صورتی که خطر ابتلا به عفونت در شما وجود داشته باشد دندانپزشک شما ممکن است قبل و بعد از عمل کشیدن دندان برای شما آنتی بیوتیک تجویز کند .
7. آسیب عصب. در حالی که این آسیب بیشتر در ارتباط با کشیدن دندان های عقل پائین است ممکن است در هنگام کشیدن هر دندان دیگر رخ دهد . به طور معمول آسیب عصب بیشتر توسط جراحی ها رخ می دهد ولی نادر هستند و معمولا موقتی هستند.
8. بیس فسفونات ها، دارو هایی هستند که در درمان پوکی استخوان، مولتیپل میلوما، سرطان استخوان و متاستاز استخوان ناشی از سرطان های دیگر استفاده می شوند و ممکن است برای بیمارانی که می خواهند دندان خود را بکشند پوکی استخوان ایجاد کرده باشد و آن ها را در خطر قرار دهد. اگر در حال استفاده از دارو های پوکی استخوان مانند Fosamax هستید سعی کنید هر زمان که ممکن است برای جلوگیری از کشیدن دندان پیشگیری را به جای کشیدن دندان انتخاب کنید .
9. حفره خشک. حفره خشک، عارضه شایع پس از کشیدن دندان، هنگامی رخ میدهد که یک لخته خون از جای خودش در حفره برداشته شده باشد و باعث می شود استخوان های زیرین و اعصاب در معرض هوا و غذا قرار بگیرند . اغلب دردناک است و می تواند بد بو و بد طعم شود و به طور معمول 2 تا 5 روز بعد از کشیدن دندان ممکن است ایجاد شود.
